TPHCM: Metro số 1 trễ hẹn và những hậu quả nhãn tiền

Mới đây, TP.HCM thông báo tuyến metro số 1 sẽ không thể hoàn thành vào cuối năm 2020, kỳ hạn sẽ được chuyển đến Quý IV/2021. Dù đây là điều được dự đoán từ trước, nhưng thông tin trên cũng khiến cho người dân hụt hẫng. Câu hỏi đặt ra ở đây: Khi tuyến metro này “lỗi hẹn” hết lần này sang lần khác, hậu quả đi theo sau là gì và các bên liên quan phải giải quyết như thế nào.

Tuyến metro số 1 đội vốn từ 17.400 tỷ đồng lên hơn 47.300 tỷ. Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư vẫn đang được hoàn thiện pháp lý và lấy ý kiến của Bộ Kế hoạch – Đầu tư, Bộ Tài chính. Đến hiện tại, TP.HCM đã phải 3 lần tạm ứng cho dự án này với tổng số tiền hơn 5.000 tỷ đồng.

Ngân sách Trung ương hiện chưa hoàn số tiền này cho TP do chưa có đề án điều chỉnh. Vì nhiều bất cập trong thiết kế và phê duyệt dự án đầu tư, tuyến metro số 1 của TP.HCM đã “trễ hẹn” và không thể về đích vào cuối năm 2020, trước khi đưa vào khai thác thương mại vào năm 2021. Theo báo cáo mới nhất từ Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP (MAUR), tuyến metro số 1 hiện đang bị chậm 4 năm so với kế hoạch ban đầu.

Kỹ sư Phan Hữu Duy Quốc, đại diện liên doanh Shimizu – Meada, phụ trách gói thầu 1b (đoạn ngầm từ ga Nhà hát TP đến ga Bason) cho biết, gói thầu đã thi công được 85% và đang trong giai đoạn hoàn thiện nhà ga. Về vấn đề kinh phí, ông Quốc cho biết tổng thầu đã ứng vốn khoảng 1.000 tỷ để thanh toán cho các nhà thầu và công nhân. Theo vị này, nhà thầu biết khó khăn chung và nỗ lực của TP trong giải quyết vấn đề vốn nên sẵn sàng chung tay. Tuy nhiên, ông Quốc cũng mong các vấn đề được giải quyết sớm để lấy lại niềm tin của công nhân, các nhà thầu…

Kỹ sư cao cấp Hà Ngọc Trường, Phó Chủ tịch Hội cầu đường cảng TP.HCM, đồng thời là thành viên hội đồng thẩm định 2 dự án metro TP, cho biết vấn đề đang vướng ở các cấp trung gian và đang trong tình trạng “trên nóng, dưới nóng, nhưng cấp trung gian lạnh”.

Đối với dự án metro, TP đã rất nỗ lực hoàn thành các phần việc trong điều chỉnh tổng mức đầu tư. Thủ tướng Chính phủ cũng đã chủ đạo giải quyết nhanh chóng, nhưng tại cấp trung gian là các bộ, ngành chưa thật sự vào cuộc, vẫn còn sự chồng chéo giữa các văn bản luật… mà theo vị này là có đến 18 “ải” để TP vượt qua.

Việc tuyến metro 1 chậm tiến độ sẽ dẫn đến người dân không được hưởng các tiện ích đáng được hưởng, quan hệ với đối tác nước ngoài sẽ xấu đi, và tạo sự khó khăn cho các tuyến metro khác hoặc các dự án cũng lấy vốn ODA nước ngoài. Chưa kể, nguy cơ xảy ra tranh chấp các hợp đồng quốc tế đã ký với nhà thầu là rất lớn.

PGS.TS. Nguyễn Lê Ninh, ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM cũng cho rằng, ngay từ đầu dự án đã có những sai sót liên quan đến thẩm định, duyệt hợp đồng, cũng như những điều khoản không chặt chẽ dẫn đến khó giải quyết về sau.

Bên cạnh đó, việc sử dụng vốn ODA cũng tồn tại nhiều vấn đề, khi tiền đã vay được nhưng không thể sử dụng được vì vướng mắc cơ chế. Theo ông Ninh, với trường hợp cụ thể là tuyến metro 1, trước mắt cần vay vốn đột xuất để giải quyết nợ công nhân, thiết bị, cố gắng đảm bảo tiến độ công trình. Việc này cũng cần phải có hội đồng đánh giá, phân tích chặt chẽ…

Kỹ sư cao cấp Hà Ngọc Trường.

Mặt khác, theo chuyên gia đô thị KTS Ngô Viết Nam Sơn, không nên bi quan mà phải tìm cách tận dụng tốt quãng thời gian bị chậm tiến độ này. Ông Sơn phân tích: Metro không chỉ là riêng nó mà cần nhiều sự phối hợp. Tất cả các trạm phải có xe buýt kết nối, các bãi xe lân cận các trạm metro. Việc quy hoạch những khu đất khu vực lân cận phải làm tăng tính hấp dẫn thu hút đầu tư, tăng lợi nhuận.

Đa số các đô thị trên thế giới sau khi hoàn thành các tuyến metro đều phải bù lỗ, nhưng cũng có trường hợp những TP làm tốt công tác kết nối, thu hút tư nhân đầu tư và sinh lời. Vì vậy, theo vị này, TP cần lường trước các công tác trong thời gian đầu vận hành. Trước mắt là tận dụng tốt thời gian này để tổ chức, sắp xếp để sau này, khi metro 1 vận hành, TP sẽ không bị rơi vào thế bị động.

“Công tác kết nối, thu hút tư nhân vào sinh lời tại dự án này còn yếu kém. Tuy nhiên, cũng cần phải hết sức cẩn trọng, bởi tuyến metro hoàn thành sẽ dẫn tới áp lực mới. Đó là TP phải chi trả ngân sách không nhỏ để duy trì metro vận hành”, KTS Ngô Viết Nam Sơn lưu ý.

Dự án tuyến metro số 1 là tuyến metro đầu tiên tại TP.HCM, được người dân rất quan tâm theo dõi. Vì thế, việc giải quyết các khó khăn để tuyến metro này sớm đi vào hoạt động là nhiệm vụ cấp bách mà TP và cả các bộ, ngành, chính phủ phải gấp rút thực hiện.

MuaBanNhaDat theo TBKD